یک قاعده‌ی محکم تاریخی وجود دارد که می‌گوید آنچه هنگام بازنگری تاریخ اجتناب ناپذیر می‌نماید در زمان خودش به هیچ‌وجه واضح و بدیهی نبوده‌است... تاریخ، برخلاف فیزیک یا اقتصاد، وسیله‌ی پیش‌بینی درست حوادث نیست. تاریخ را نه به این دلیل که بتوانیم آینده را پیش‌بینی کنیم بلکه برای این می‌خوانیم که افق دیدمان را گسترش دهیم و درک کنیم که وضعیت کنونی ما نه طبیعی است و نه اجتناب‌پذیر، و در نتیجه امکانات بسیار بیش‌تری از از آنچه تصور می‌کنیم در خود داریم.
یوال نوح هراری - کتاب «انسان خردمند، تاریخ مختصر بشر» - ترجمه نیک گرگین
